Opieka rodziców nad dzieckiem we wczesnym dzieciństwie

    Od momentu narodzin dziecko uczy się odbierać świat, uczy się nań reagować, a najważniejszym jego przewodnikiem i nauczycielem jest najbliższa mu osoba – matka. Kontakt z nią jest pierwszą i najwcześniejszą szkołą uczuć człowieka. Niedorozwój sfery uczuciowej u dzieci od maleńkości pozbawionych opieki macierzyńskiej, np. u wychowanków domów małych dzieci, prowadzi do tzw. choroby sierocej, charakteryzującej się częściową, a nierzadko całkowitą niezdolnością do wymiany uczuciowej z drugim człowiekiem. To najważniejsze zadanie wychowawcze wobec małego dziecka spoczywa na rodzicach i to oni muszą rozwinąć w nim zdolność do dawania i przyjmowania uczucia. Dziecko tylko w gronie swoich najbliższych może poznać całą bogatą gamę uczuć, bo źródłem jego emocji są kontakty z dorosłymi, a nieco później, z dziećmi. Stąd ważne staje się to, w jakiej rodzinie dziecko się wychowuje: czy żyje w rodzinie wielodzietnej, czy też jest jedynakiem, czy jest dzieckiem matki samotnej, czy też jest członkiem rodziny trój- czy dwupokoleniowej. Niezależnie jednak od tego w każdej rodzinie zapewnienie małemu dziecku opieki i wychowania stawia przed rodzicami określone zadania do wypełnienia.

Zadania te obejmują między innymi:

1. Zaspokojenie potrzeb biologicznych dziecka czyli zapewnienie:
–  odpowiedniego wyżywienia począwszy od karmienia mlekiem matki, poprzez stopniowe wprowadzanie różnych składników pokarmowych do diety dziecka, aż do zapewnienia posiłków właściwych pod względem ilości i jakości (częstotliwości, zawartości białka, witamin itd. ),
–  ubrania i obuwia dostosowanego do pory roku, pory dnia i wieku dziecka,
–  właściwej pielęgnacji polegającej na utrzymywaniu dziecka i jego otoczenia w czystości oraz codziennej toalecie, przestrzeganiu zasad higieny,
–  prawidłowej organizacji trybu życia z zachowaniem rytmu dnia – dobór pory posiłków,
–  długości i częstotliwości snu, itp.,

2.Zaspokojenie potrzeb zdrowotnych dziecka czyli:
–  czuwanie nad zdrowiem i rozwojem fizycznym dziecka, systematyczne kontrole u lekarza pediatry,
–  leczenie dzieci chorych,
–  zapobieganie chorobom przez szczepienia ochronne,
–  spacery i wycieczki, hartowanie organizmu na powietrzu,
–  dbanie o bezpieczeństwo dziecka w czasie pobytu w domu i poza domem,

3.Zaspokajanie potrzeb psychicznych, a w szczególności:
–  potrzeby przywiązania i bliskości, przez jak najczęstsze obcowanie z dzieckiem,
–  potrzeby miłości, życzliwości, ciepła przez stworzenie w domu atmosfery życzliwej i spokojnej,
–  potrzeby akceptacji i poczucia bezpieczeństwa,
–  poczucia własnej wartości, społecznego uznania i współdziałania,

4.Dbanie o rozwój umysłowy czyli:
–  tworzenie warunków i organizowanie szeroko pojętej zabawy dziecka, a więc zapewnienie odpowiedniego miejsca, czasu, zabawek dobranych do wieku dziecka ( począwszy od najprostszych grzechotek, klocków, po trudniejsze układanki, gry, puzzle itp.), aby dziecko mogło rozwijać swoją aktywność, inwencję twórczą, pomysłowość, fantazję, lub też sprawność manualną rąk i całego ciała, albo spostrzegawczość, uwagę, czy logiczne myślenie. Ważny jest także często udział rodziców w zabawie, dostarczających wzorów zachowań czy ukierunkowujących działalność zabawową dziecka.
–  uczenie i ćwiczenie zdolności porozumiewania się dziecka ze światem zewnętrznym za pomocą mowy, począwszy od naśladowania pierwszych gestów, gurzenie, gaworzenie, pierwsze słowa, aż po poprawne wypowiedzi zdaniowe. „Na formowanie się mowy dziecka wpływa bowiem jego sprawność głosowa i aktywność własna, polegająca na wielokrotnym powtarzaniu każdego brzmienia. Jednak słyszenie partnera dialogu jest warunkiem niezbędnym do dalszego rozwoju mowy, stąd tak ważna rola rodziców i rodziny dostarczających małemu dziecku wzoru do naśladowania w postaci słów oraz wpływających na bogacenie słownika dziecka”,
–  czuwanie nad rozwojem myślenia, pamięci, spostrzeżeń, w powiązaniu z bogaceniem wiedzy o otaczającym świecie.

5.Kształtowanie rozwoju społeczno – moralnego dziecka czyli:
–  rozwój pozytywnych uczuć, woli, urabianie charakteru dziecka, wyrabianie nawyków kulturalnych,
–  rozwijanie naturalnego u dziecka dążenia do samodzielności,
–  przygotowanie do spełniania ról społecznych,
–  kształtowanie postaw, stymulowanie zachowań społecznie pożądanych.

    Prawidłowy rozwój dziecka w pierwszych trzech latach życia wymaga od rodziców nie tylko wypełniania zadań opiekuńczo – wychowawczych, ale także dobrej znajomości dziecka, jego psychiki, prawidłowości rozwojowych. Wprawdzie do przekazywania wiedzy o świecie małemu dziecku, nauczenia go, jak się porozumieć czy jak się bawić, nie potrzeba kończyć specjalnej szkoły, jednak ta pozorna łatwość oddziaływania wychowawczego może być przyczyną wielu pomyłek i nieporozumień.